ทำไมต้องสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้

    จากที่ได้พูดคุยถึงการศึกษาและการเรียนรู้นั้นก็เพื่อให้เราๆท่านๆไม่ว่าจะเป็นครู นักการศึกษา คนในแวดวงของการศึกษาหรือผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง รวมทั้งผู้ที่อยู่นอกวงการการศึกษาก็ตาม เพื่อให้ได้ย้อนกลับมาดูว่าผู้คน(หรือมนุษย์-คนที่ยกระดับจิตใจได้)ได้สร้างระบบพัฒนาทางสังคมโดยการจัดการศึกษา สร้างสถานศึกษา สร้างกระบวนการเรียนการสอน การเรียนรู้ การถ่ายทอดความรู้ รวมทั้งสร้างบรรยากาศการเรียนรู้ในหลายรูปแบบตามความถนัด ภูมิปัญญาของผู้คนในสังคมนั้นๆ รวมทั้งการเอาผู้คนมาฝึกอบรม บ่มนิสัย นำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตามที่ต้องการ หรือการสร้างบรรยากาศและสิ่งแวดล้อมให้เอื้อต่อการเข้าถึงองค์ความรู้ที่เรียกรวมๆว่า การศึกษาเรียนรู้ โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อพัฒนาผู้คนในสังคมให้เจริญงอกงาม เป็นคนดีในชุมชนและสังคม  การศึกษาและการเรียนรู้ที่ทุกคนคาดหวังเพื่อเป็นส่วนสำคัญในการพัฒนาและสร้างคนดีสู่สังคมนั่นเอง   การศึกษาเรียนรู้จึงเป็นเครื่องมือสำคัญของรัฐทุกประเทศทั่วโลกไม่ว่าจะมีรูปแบบการปกครองในระบอบใดก็ตาม

@ การศึกษาเรียนรู้กับสังคมมนุษย์
   มนุษย์เป็นสัตว์สังคมที่ต้องอยู่อาศัยร่วมกันเป็นกลุ่ม มนุษย์ที่สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงตรัสไว้"เป็นบุคคลที่ฝึกฝนและพัฒนาได้" การพัฒนาเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมทั้งเรื่องของความคิด การพูดและการกระทำย่อมเกิดขึ้นได้เสมอ ไม่ว่าจะเป็นจัดการศึกษาอย่างมีระบบ การถ่ายทอดความรู้จากการเรียนแบบ การฝึกให้ทำตามแบบอย่างหรือแม้แต่การแสวงหาความรู้และประสพการณ์ด้วยตัวเองหรือการเรียนรู้จากสภาพแวดล้อมทั้งที่ตั้งใจหรือไม่ตั้งใจ ล้วนแล้วแต่เป็นกระบวนการที่ทำให้เกิดการเรียนรู้เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนพฤติกรรมของมนุษย์ได้ทั้งสิ้น ความรู้และประสพการณ์จึงเกิดการถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น จากสังคมหนึ่งสู่อีกสังคมหนึ่งอยู่ตลอดเวลา บรรดามวลประสพการณ์และองค์ความรู้ต่างๆย่อมนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทั้งทางด้านวัตถุและจิตใจเสมออยู่ที่ว่าจะเป็นสิ่งดีเพื่อสร้างสรรค์หรือสิ่งไม่ดีที่จะกลายเป็นการทำลายความเจริญและความสงบสุขของสังคม เมื่อมนุษย์ต้องไปมาหาสู่ ติดต่อค้าขาย คบหาสมาคม มีการแลกเปลี่ยน มีการแข่งขัน มีการสื่อสารระหว่างกัน ในตัวมนุษย์เองจึงต้องมีความรู้ ประสพการณ์ที่ใช้ในการดำเนินชีวิต การประกอบอาชีพ การพัฒนาตนเองให้อยู่รอดแม้แต่การปรับตัวเพื่ออยู่ในสังคมได้  ปัจจัยสำคัญในการพัฒนาตนเองของมนุษย์จึงต้องอาศัยองค์ความรู้และมวลประสพการณ์ที่จำเป็น   แหล่งความรู้และประสพการณ์ ตัวบุคคลที่จะเป็นผู้ถ่ายทอดความรู้หรือเป็นผู้อำนวยความสะดวกในการแสวงหาความรู้ และตัวบุคคลที่ต้องการศึกษาเรียนรู้เอง

@ บทสรุป
สรุปว่า องค์ประกอบสำคัญ 3 ประการที่จะเกิดการศึกษาเรียนรู้ คือ
1) แหล่งเรียนรู้และผู้ถ่ายทอดความรู้ (แหล่งที่ให้/ผู้ให้)
2) วิธีการถ่ายทอดความรู้ (วิธีการให้)
3) ตัวผู้ต้องการศึกษาเรียนรู้(ผู้รับ)

 จากที่กล่าวมาข้างต้น การศึกษาเรียนรู้ไม่สามารถเกิดขึ้นได้เลยหากขาดองค์ประกอบตัวใดตัวหนึ่ง แล้วถ้าจะย้อนถามว่าจำเป็นไหมต้องมีการศึกษาเรียนรู้ ก็ตอบอย่างกำปั้นทุบดินว่าถ้าการศึกษาเรียนรู้เป็นเครื่องมือในการพัฒนามนุษย์แล้ว ถ้าไม่ศึกษาเรียนรู้แล้วจะพัฒนามนุษย์ได้อย่างไร?

    อีกประเด็นที่มักเจออยู่บ่อยคือ:"สังคมแห่งการเรียนรู้จำเป็นต้องมีด้วยหรือ?" ก็คงต้องตอบว่าเมื่อมนุษย์เป็นสัตว์สังคมต้องอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่มเป็นหมู่คณะการพัฒนามนุษย์จะเลือกพัฒนาเป็นบางกลุ่มบางคนกระนั้นหรือ เราคงต้องพัฒนาทุกคนในสังคมตามศักยภาพและความพร้อมของแต่ละคนโดยองค์ความรู้และวิธีการที่หลากหลาย

    หลายท่านก็อาจถามว่า"ก็ในเมื่อคนได้เข้าโรงเรียนและสถานศึกษาในระดับต่างๆมาแล้วน่าจะเพียงพอแล้วมิใช่หรือ?" ก็ต้องตอบว่าความรู้ที่ได้รับเมื่อเข้าสู่สังคมในการทำงานและดำรงค์ชีวิตแล้วท่านคิดว่าภูมิรู้ที่ท่านเรียนมาจริงๆแล้วมันพอแล้วหรือ เชื่อว่าท่านก็ต้องบอกว่าไม่พอต้องเพิ่มเติมเพราะความรู้และการพัฒนาต่างๆในทุกด้านมันปรับเปลี่ยนอยู่ตลอดเวลา การเรียนรู้เพิ่มเติมทั้งแบบเป็นทางการ ไม่เป็นทางการ เป็นแบบธรรมชาติมันมีมันเกิดอยู่ตลอดเวลา จึงมีความจำเป็นต้องมีการศึกษาเรียนรู้อยู่ตลอดที่พักหลังๆเราได้ยินอยู่เสมอว่า"การเรียนรู้ตลอดชีวิต"
ฉะนั้นสังคมกับการเรียนรู้ของมนุษย์จึงอยู่คู่กันไม่สามารถแยกจากกันได้ ซึ่งรูปแบบวิธีการ แหล่งบริการและผู้ให้บริการเป็นรายละเอียดปลีกย่อยที่ต้องค่อยๆคลี่ดูให้เห็นทั้งหมด ภาพรวมทั้งหมดให้เชื่อมโยงกันก่อนที่จะพูดถึงหัวข้อหลักคือการพัฒนาสื่อเพื่อการเรียนรู้ หนังเรื่องนี้ยาวแน่นอนไม่อาจจบในบท หรือสองบทนี้หรอกคร้บ
  จึงสรุปเป็นคำตอบสุดท้ายก่อนพบกันในบทต่อๆไปว่า การพัฒนาผู้คนโดยภาพรวมจำเป็นต้องพัฒนาอย่างรอบด้านและอย่างต่อเนื่องและการพัฒนาด้วยภูมิรู้สู่สังคม ให้ทุกคนทุกภาคส่วนได้มีโอกาสเรียนรู้ นี่คือคำตอบว่าจำเป็นต้องสร้าง"สังคมแห่งการเรียนรู้"นั่นแล   สวัสดีครับ

บุญส่ง คูวรากุล 
4 มกราคม 2563